Visokorizični HPV virus – Humani papiloma virus visokog rizika
Visokorizični HPV virus je oblik humanog papiloma virusa koji može da izazove rak. Humani papiloma virus (HPV) je najčešći seksualno prenosivi virus i virus uopšte jer se procenjuje da se njime zarazi preko 90% ljudi nekada tokom svog života. Samo u SAD-u lekari godišnje registruju 13 miliona novih slučajeva. (*1)
U ovom tekstu:
Šta je visokorizični HPV virus?
Postoji mnoštvo tipova ovog virusa i većina prolazi sama, ali određeni tipovi mogu da ostanu u telu i izazovu ozbiljne zdravstvene probleme. Virus se prenosi vaginalnim, analnim i oralnim seksom, kontaktom koža na kožu. Moguće je da osoba neće ni znati da ima infekciju, jer je često bez simptoma.
Neki tipovi HPV-a mogu da izazovu karcinom što znači da su visoko rizični. Kada ovaj tip virusa inficira ćelije, on menja način na koji ćelije inače komuniciraju i izaziva razmnožavanje. Obično je imuni sistem svestan ovih ćelija i reguliše ih, a ako one ostanu, mogu nastaviti da se menjaju dok ne postanu prekancerogene.
HPV koji inficira tanke i ravne skvamozne ćelije koje oblažu unutrašnju površinu organa i bivaju zaražene naziva se karcinom skvamoznih ćelija. Kada se rak izazove visokorizični HPV virus tako što se razvija u ćelijama žlezda grlića materice, onda se naziva adenokarcinom.
Vrste HPV-a
Do sada je poznato više od 200 različitih vrsta humanog papiloma virusa od čeka je 14 tipova visokorizično, odnosno onkogeno i može izazvati pojavu karcinoma. (*2)
Nisko rizične vrste HPV virusa izazivaju genitalne bradavice poznate kao kondilomi. To su benigne izrasline koje se mogu razviti oko genitalija, prepona i anusa. Drugi tipovi, koji nisu visokorizični, retko kada izazivaju prekancerogene lezije iako mogu izazvati promene na ćelijama. Najčešći tipovi HPV-a su 6 i 11, oni zajedno čine oko 90% slučajeva koji izazivaju genitalne bradavice.
Postoje tipovi HPV koji izazivaju pojavu bradavica u grlu i ustima. Ovo stanje je češće kod dece nego kod odraslih i nema veze sa genitalnim infekcijama i vrstama HPV-a koje izazivaju rak.
Visokorizični HPV virus i rak
Visokorizični HPV virus može izazvati nekoliko tipova raka, ako imuni sistem ne očisti infekciju. Istraživanja pokazuju da tipovi 16 i 18 uzrokuju 70% slučajeva raka grlića materice i prekancerogenih lezija grlića materice. Jedna studija (*4) je pokazala da je nešto malo manje od polovine osoba sa HPV-om imalo tip 16.
Visokorizični HPV izaziva 3% svih slučajeva raka kod žena i 2% svih slučajeva raka kod muškaraca u SAD-u.
Simptomi raka grlića materice
Rak grlića materice u početnoj fazi možda neće izazivati simptome, a kada se pojave to mogu biti:
- vanmenstrualno vaginalno krvarenje,
- bol tokom seksualnog odnosa,
- bolovi u karlici,
- neobičan vaginalni iscedak, jakog mirisa i sa pojavom krvi.
Mora se imati u vidu da se HPV često razvija bez ikakvih simptoma, pa su redovni pregledi od ključnog značaja za rano otkrivanje raka grlića materice. Svako ko ima loš imunitet i istoriju bolesti grlića materice, trebao bi da radi češće skrining grlića materice.
Sa druge strane, treba se imati na umu da je svuda u svetu redovnim skriningom grlića materica smatra skrining na SVAKE 3 GODINE. Kod nas lekari uglavnom govore da je važno obavljati preglede na godinu dana, ali kod nas ne postoji zvanična preporuka na koliko treba raditi kompletan skrining grlića materice. Uglavnom je preporuka lekara da se on radi u sklopu redovnog godišnjeg ginekološkog pregleda. Za muškarce ne postoji preporuka za rutinsko testiranje na HPV.
Visokorizični HPV virus i skrining
Do skoro je PAPA test bio jedina vrsta skrininga za rak grlića materice. Ovaj pregled traje par minuta i radi se ambulantno. Sada je moguće radi i HPV testiranje, a u nekim slučajevima, lekar će preporučiti i HPV i PAPA test. PAPA test utvrđuje da li postoje prekancerogene promene, HPV test da li postoji DNK virusa. (*5)
Negativni rezultati HPV test uz negativan PAPA test ukazuju na veoma nizak rizik od razvoja prekancerogenih lezija grlića materice u narednih nekoliko godina.
Lečenje: Visokorizični HPV virus
Ne postoji lek za samu infekciju HPV virusom, ali postoje načini da se reše problemi koje izaziva visokorizični HPV virus. Operacija se preporučuje za uklanjanje prekanceroznih promena koje uzrokuje visokorizični HPV virus, kako bi se sprečilo da one postanu kancerogene. Može se vršiti elektrohiruška ekscizija petlje ili krioterapija grlića materice.
Lečenje karcinoma grlića materice je isto kao i kod drugih oblika karcinoma. Bira se najbolji način u zavisnosti od lokacije, tipa i stadijuma u kom se rak nalazi. Lečenje može uključivati: operaciju, hemoterapiju, radioterapiju, imunoterapiju i ciljanu terapiju.
Prevencija
Za visokorizični HPV virus postoje metode prevencije koje mogu smanjiti rizik od zaraze:
- dobijanjem vakcine protiv HPV-a,
- redovnim korišćenjem kondoma i
- ograničavanjem broja seksualnih partnera.
Kod većine ljudi, infekcija prolazi spontano u roku od 2 godine, a redovnim pregledima lekar će uvideti čim počnu prve promene, ako do njih uopšte dođe. Rano lečenje je ključ uspeha za bilo koju vrstu bolesti.
Literatura:
- CDC: HPV Infection – https://www.cdc.gov/hpv/parents/about-hpv.html
- Cancer.gov: HPV and Cancer – https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/infectious-agents/hpv-and-cancer
- MNT: High risk HPV – https://www.medicalnewstoday.com/articles/high-risk-hpv
- Journal of Clinical Oncology: Prevalence and variety of HPV types in dependence on gender and age – https://ascopubs.org/doi/abs/10.1200/JCO.2021.39.15_suppl.e17575
- Cancer.org: HPV and PAP testing – https://www.cancer.gov/types/cervical/pap-hpv-testing-fact-sheet
- CDC: Sexually Transmitted Infections Treatment Guidelines, 2021 – https://www.cdc.gov/std/treatment-guidelines/STI-Guidelines-2021.pdf
Photo by Heiko, Moose Photos from Pexels
Objavljen: 2. mart 2022. godine, ažuriran: 12. avgusta 2024. godine
